Hulpmiddelen

Tijdens het praktijkonderzoek ben ik op zoek gegaan naar passende hulpmiddelen die bijdragen aan de leesmotivatie van leerlingen. Op deze pagina vindt u alle materialen die ik heb ingezet om de leesmotivatie van leerling bij begrijpend lezen te vergroten.

De volgende materialen kunt u op deze pagina vinden:

- Mijn ontworpen werkbladen passend bij de lessen begrijpend lezen van de methode Leeslink.

- Informatie over Close Reading en hoe u dit in uw eigen klas kan inzetten tijdens begrijpend lezen.

- Rijke teksten die geschikt zijn voor de groepen 4 t/m 8.

- Training voor de LIB-toets begrijpend lezen.

- Inspiratie voor het creëren van een rijke taalleeromgeving.

Mijn ontworpen werkbladen passend bij de lessen begrijpend lezen van de methode Leeslink

Tijdens het ontwerpen van de werkbladen heb ik een selectie gemaakt van vragen uit de methode Leeslink. Ik heb bruikbare vragen uit de methodelessen van Leeslink gecombineerd met zelfbedachte vragen die dieper ingaan op tekstbegrip. Ook kwam uit de contextanalyse van mijn onderzoek naar voren dat de leerlingen van groep 5 moeite hadden met het samenvatten van een tekst. Daarom heb ik ervoor gekozen om vragen toe te voegen die daarop ingaan. Beide werkbladen bevatten elk zes vragen, bestaande uit een mix van meerkeuze- en gesloten vragen.

Close Reading

Close Reading is een specifieke aanpak die leerlingen helpt om complexe, moeilijkere teksten te begrijpen. Leerlingen wordt onder andere door herhaald lezen van moeilijke teksten of tekstdelen een aanpak geboden waarvan ze profijt kunnen hebben. Bovendien ondervraagt de lezer bij Close Reading als het ware de schrijver, waardoor een beter tekstbegrip zou ontstaan (Vernooy, 2016). Hieronder vindt u het stappenplan Close Reading waarin duidelijke navolgbare stappen beschreven staan die gevolgd moeten worden bij een begrijpend lezen les met Close Reading (De Boer, 2021).

Stappenplan Close Reading (De Boer, 2021).

Het is belangrijk dat de stappen navolgbaar terugkomen in een begrijpend lezen les met Close Reading. Hieronder leg ik uit wat de leerkracht per stap moet doen.

Stap 1: Globale verkenning van de tekst
Laat de leerlingen de tekst zelfstandig lezen. Dit kan zowel stil als hardop. Als een leerling moeite heeft met lezen kan de leerkracht de tekst ook voorlezen. In deze stap ga je als leerkracht niet in op vragen van de leerlingen. Het doel is dat de leerling een globaal begrip krijgt van de opbouw en inhoud van de tekst.

Na het lezen van de tekst stelt de leerkracht vragen zoals:

Waar gaat de tekst over?
Wat wordt er aan het begin van de tekst verteld?
Wat staat er in het midden?
En wat wordt er aan het einde beschreven?

Stap 2: Kijken naar details in de tekst
In deze stap onderzoeken de leerlingen samen met de leerkracht wat de schrijver precies wil overbrengen. Dit kan bijvoorbeeld door samen naar de titel en de inleiding te kijken en te bespreken welke vragen deze oproepen.

De leerkracht zou de volgende vragen kunnen stellen::

Hoe komt het dat...?
Wat wordt bedoeld met...?
Begrijp je waarom deze titel boven het artikel staat?

Met deze leesvragen in gedachten laat je de leerling de tekst opnieuw lezen, ditmaal met een pen in de hand. Bedenk samen een code voor de aantekeningen die de leerling gaat maken, zodat de informatie overzichtelijk blijft. Bijvoorbeeld door het markeren van belangrijke of moeilijke woorden.

Stap 3: Evalueren en beoordelen van de tekst
Laat de leerlingen de tekst nog een keer lezen.

Nu is duidelijk wat de schrijver precies wil overbrengen. Op basis daarvan kan de leerkracht vragen stellen waarbij de leerlingen meer boven de tekst moet staan, oftewel tussen de regels door moet lezen en verbanden moet leggen.

Stimuleer als leerkracht de leerling om goed te kijken naar de redeneringen en meningen van de schrijver. Haal specifieke fragmenten uit de tekst en bespreek samen of de leerlingen begrijpen wat de schrijver hiermee wil zeggen.

Als je als leerkracht wil werken met Close Reading is het belangrijk dat je de tijd hiervoor neemt. Het vraagt wat voorbereidingstijd, omdat de leerkracht vooraf goed voor ogen moet hebben wat voor vragen hij/zij kan stellen over de tekst en bij welke stap welke vragen passend zijn.

Rijke teksten geschikt voor groep 4 tot en met groep 8

Tijdens de uitvoering van mijn ontwerp heb ik verschillende rijke teksten ingezet die ik van verschillende websites heb gebruikt. Hieronder vindt u de links naar de websites en een korte uitleg van de website.

Link 1: Home | Rijke Teksten

Op de website Taal Unie vindt u rijke teksten die u kunt inzetten tijdens de lessen begrijpend lezen. Op de site wordt informatie geven over wat rijke teksten zijn, hoe je ze herkent en waarom het zo belangrijk is ermee te werken. Daarnaast vindt u ook rijke teksten voor kinderen van 2,5 tot 18 jaar. U kunt op de website aangeven in welk thema u een rijke tekst zoekt en voor welke leeftijd u een bruikbare rijke tekst zoekt. Ook kunt u aangeven type tekst u zoekt en in welk genre.

Link 2: Wat is Close Reading? (uitleg + handig stappenplan)

Op de website Wijzer over de basisschool vindt u ook rijke teksten die u kunt inzetten tijdens de lessen begrijpend lezen. Op de website worden rijke teksten aangeboden voor groep 4 tot en met groep 8. De eerste rijke tekst per groep is gratis te downloaden van de website. Als dit bevalt kunt u voor 30 dagen een proeflicentie aanvragen. Hiervoor is wel een geldig BRIN-nummer van de basisschool nodig waar u werkt. De licentie stopt automatisch na 30 dagen zonder dat je iets hoeft op te zeggen.

Teksten die bruikbaar zijn voor training LIB-toets begrijpend lezen

Tijdens de uitvoering van mijn ontwerp heb ik niet alleen rijke teksten gevonden om in te zetten tijdens de lessen begrijpend lezen, maar heb ik ook werkbladen gevonden die meer overheen komen met de vraagstelling van de LIB-toets begrijpend lezen.

Link: Begrijpend lezen oefenen voor groep 3 t/m 8

Op de website Oefen Begrijpend Lezen vindt u oefenteksten voor groep 3 tot en met groep 8 die een goede training zijn op de LIB-toets van begrijpend lezen. Op de website kan je teksten kiezen op verschillende niveaus die aansluiten op de LIB-toets die afgenomen wordt in het midden van het schooljaar en teksten die aansluiten op de LIB-toets begrijpend lezen die aan het einde van het schooljaar wordt afgenomen.

Het creëren van een rijke taalleeromgeving

Een rijke, talige leeromgeving is essentieel voor het vergroten van het taalbegrip, waaronder de woordenschat. In zo’n omgeving worden leerlingen voorgelezen, lezen ze zelf veel voor hun plezier, en praten ze met elkaar over hetgeen ze hebben gelezen. Deze activiteiten bevorderen ook de ontwikkeling van dagelijkse algemene taalvaardigheid naar cognitieve abstracte taalvaardigheid (De Kennisrotonde NRO, 2021). Tijdens de uitvoering van mijn ontwerp heb ik een leeshoek ingericht in het klaslokaal om een rijke taalleeromgeving te creëren. Onder het kopje 'Het ontwerp' heb ik uitgelegd waaraan een leeshoek moet voldoen. Omdat er in het klaslokaal van mijn eigen groep weinig ruimte beschikbaar was ben ik de leeshoek gaan combineren met de nakijktafel. Ik heb een klamboe opgehangen en heb deze versierd met verschillende kaften van boeken die in de boekenkast van de klas te vinden zijn (zie bijlage 3). Om de binnenkant van de leeshoek aan te kleden en leerlingen meer inzicht te geven in de verschillende boeken die in de klas aanwezig zijn, heb ik een Bookflix-poster gemaakt (zie bijlage 4). Door een Bookflix kun je de leesomgeving aantrekkelijker maken, aangezien boeken zichtbaar zijn en bespreekbaar gemaakt worden in de klas. Een Bookflix kan goed helpen bij het kiezen van een nieuw leesboek of voorleesboek, maar zet ook aan tot het lezen van een boek. Doordat de boeken met de voorkant goed zichtbaar zijn en er een bepaalde opbouw in de Bookflix zit, is het overzichtelijk en kan de Bookflix aangepast worden voor elke doelgroep en kan er ingespeeld worden op interesses (Messelink, z.d.). Ik heb er zelf voor gekozen om de boeken op de poster in te delen in boekgenre, zodat leerlingen op boekgenre boeken kunnen kiezen van de poster. Ook heb ik als onderdeel op de poster 'Het boek van de week' toegevoegd. Iedere week promoot ik een ander boek uit de boekenkast. Ik lees enthousiast een leuk, grappig of spannend fragment voor uit het boek om de leerlingen te motiveren om het boek zelf te gaan lezen.

Mijn tips om een rijke taalleeromgeving te creëren zijn:

- Creëer een leeshoek in het klaslokaal (met eventueel een Bookflix-poster)

- Doe aan boekpromotie in de klas door bijvoorbeeld iedere week een boek te kronen als 'Boek van de week'.

- Kleed het klaslokaal zo aan dat leesmotivatie en leesplezier gestimuleerd wordt.

- Praat samen met de leerlingen over de boeken die ze lezen en laat ze met elkaar praten over boeken.